Thanks Ian

Ian Ross was van Schotse origine, maar hij droeg de Keniaanse nationaliteit. Een witte Keniaan, ook wel “paper citizen” genoemd. Hij was weliswaar Keniaan, maar vanwege zijn blanke huidskleur was hij dat slechts op papier. Althans zo luidde de racistische opvatting van vele zwarte Kenianen. Ook Indiërs, die de handel in de havenstad Mombasa beheersten, gingen onder de bijnaam “papieren burger” gebukt. Zij leefden in voortdurende angst ieder moment het land uitgezet te kunnen worden. De Oegandese dictator, Idi Amin, had kort tevoren immers alle Indiërs uit buurland Oeganda verdreven. Zou de Keniaanse president Daniel Arap Moi dit voorbeeld volgen? 

Ian was gescheiden van zijn Britse vrouw en had een Nederlandse vriendin, de KLM-stewardess Annette Kampinga. Op mijn eerste post, Nairobi, leerde Ian mij het safarigebied, de Masai Mara, kennen. We werden bevriend, golfden veel samen en gingen vaak uit eten in het centrum van de stad. 

In de middag voorafgaand aan Oudejaarsavond van 1980 belde Ian me. Hij had een tafel gereserveerd in het Norfolk Hotel. Zijn vriendin Annette was in Nairobi en of ik zin had om hen die avond te vergezellen? Ik had bezoek van mijn broer Olaf en mijn zusje Ingrid uit Nederland en we hadden al een andere uitnodiging voor die avond aangenomen. Achteraf heeft die eerdere invitatie het leven van ons drieën gered. Iets na middernacht in het nieuwe jaar belde ons namelijk de tweede man van de ambassade, Jan Piet Kleiweg de Zwaan, met het bericht dat er temidden van het nachtelijk vuurwerk een bom zou zijn ontploft. In het Norfolk hotel ! We reden erheen. Toen we de groene landcruiser van Ian voor het hotel zagen staan, konden we slechts het ergste vrezen. 

In overleg met de ambassade en de lokale KLM-manager werd besloten dat ik de identificatie zou verrichten. Er waren in het hotel, naast zo’n honderdtal gewonden, twintig mensen omgekomen. Onder de dodelijke slachtoffers ook mijn vriend Ian Ross en zijn Nederlandse vriendin Annette Kampinga. 

De beelden in het mortuarium van het Nairobi Hospital zijn jarenlang op mijn netvlies blijven staan. Hele en half verkoolde lichamen, verschrompelde lichamen, maar ook ongeschonden lichamen, waarschijnlijk gestikt. Ian en Annette herkende ik aan hun Keniaanse armbanden die ze altijd droegen. De ouders van Annette woonden in Zuid Afrika en kwamen meteen naar Nairobi. In het Hilton hotel, waar zij logeerden, hebben de KLM-manager en ik hen opgevangen en hebben we de gruwelijke gebeurtenis samen proberen te bevatten. 

De dader, een Lybier of Marokkaan, schijnt meerdere paspoorten te hebben gehad. Met een Maltees paspoort was hij ingecheckt in het Norfolk hotel en hij is bij mijn weten nooit gearresteerd. Op het moment van de detonatie zat hij al in het vliegtuig richting Saoedi Arabië. Hij had de bom achtergelaten in een koffer onder het bed van zijn hotelkamer, recht boven de eetzaal van het hotel. Nairobi moest gestraft worden voor de steun die Kenya had verleend bij de operatie Entebbe vier jaar eerder, waarbij een gegijzeld Air France-toestel uit Tel Aviv met 258 passagiers op de Oegandese luchthaven Entebbe werd bevrijd door het Israëlische leger. Deze gijzeling, georganiseerd door het “Palestinian Front for the Liberation of Palestine” (PFLP) in samenwerking met een Duitse terroristische organisatie, de Baader Meinhof Gruppe, was wereldnieuws en bij de bevrijdingsactie door het Israëlische leger waren vijfenveertig Oegandese militairen omgekomen. De Oegandese dictator Idi Amin was woedend en liet als wraak honderden Kenianen, die in zijn land woonden, vermoorden. 

Maar zijn wraaklust was daarmee nog niet bevredigd. Vier jaar eerder hadden Palestijnen al geprobeerd een El Al-toestel op de luchthaven van Nairobi op te blazen. En in 1978 had de voormalig Kenyaanse minister van Landbouw, Bruce Mackenzie, de dood gevonden door een bom in zijn privévliegtuigje. Deze aanslag zou door Idi Amin persoonlijk zijn bevolen, omdat MacKenzie de Israëlische geheime dienst geholpen zou hebben met het maken van verkennende luchtfoto’s boven de Oegandese vlieghaven Entebbe. De bom in kwestie zou nota bene verborgen zijn geweest in het opgezette hoofd van een antilope, dat de oud-minister in zijn vliegtuigje meevoerde als een geschenk van Oegandese vrienden. Na deze dramatische affaires was ditmaal de eigenaar van het Norfolk hotel, Jack Block, een prominente joodse zakenman, aan de beurt een wraakactie te ondergaan. Deze Block had de Israëlische operatie Entebbe op financiële en misschien ook op andere wijze gesteund. De ironie wil overigens dat mijn vriend Ian Ross goed bevriend was met Jack Block en een paar jaar eerder met Bruce MacKenzie in zaken was geweest voor het opzetten van een wildpark in Oeganda. 

De as van Ian en Annette hebben we later uitgestrooid over de Masai Mara, het safari-gebied waar zij beiden zoveel van hielden. 

De Engelsman in wiens huis Ian gewoond had, werd belast met de verdeling van Ian’s schaarse bezittingen. Omdat deze executeur testamentair wist dat Ian en ik vaak samen hadden gegolfd, kreeg ik Ian’s tas met golfclubs. Die heb ik bij opeenvolgende verhuizingen steeds trouw meegesleept. Ermee gespeeld heb ik nooit. Dat vond ik op de een of andere manier onkies. De tas bleef steeds in de kelder, als een soort relikwie. Met uitzondering van de putter, die nu, meer dan veertig jaar later, nog altijd in mijn golftas zit en mij geluk brengt op de greens. Na een hoogst zeldzame birdie kijk ik nog altijd even omhoog: Thanks, Ian!